Krzyż harcerski

Symbolika poszczegulnych elementów Krzyża:

• Lilijka od początków chrześcijaństwa sybolizuje czystość i cnotę. Nosili ją na swych szatach królowie, na sztandarach książęta, na herbach rycerze. Harcerska lilijka podobno ma swym kształtem przypominać zakończenie igły magnetycznej kompasu. Tak jak igła wskazywała żeglarzom bezpieczną drogę do domu, tak lilijka symbolizuje jedną z najważniejszych powinności harcerza: postępowanie zgodnie z prawem harcerskim. Inni twierdzą, że tak jak kompas północ, tak lilijka ma harcerzom wskazywać drogę do osiągania ideałów. Trzy literki ONC na ramionach lilijki są skrótem hasła filaretów: „Ojczyzna, Nauka, Cnota”. Na węźle widnieje skrót nazwy naszej organizacji ZHP. Na lilijce z krzyża nie ma żadnych liter, są za to dwie gwiazdki. Symbolizują one oczy harcerza, zawsze szeroko otwarte, uważnie obserwujące świat, gotowe dostrzec dobro i zło. Są symbolem oczu patrzących i widzących kiedy i gdzie harcerz może być pomocny.
• Promienie biegnące od lilijki oznaczają dążenie harcerstwa do promieniowania na cały świat wartościami, radością, dobrem.
• Krąg symbol doskonałości do jakiej dąży harcerska rodzina. Niektórzy twierdzą, że jest to też symbol harcerskiego kręgu, w którym wszyscy są równi i panują braterskie relacje. Inni dodają, że to oznaka ogromnej woli tworzenia kręgu, z którego promieniować będzie prawość myśli, słów i czynów.
• Wieniec z liści dębowych od dawien dawna symbolizują męstwo i dzielność. Wieniec z liści dębowych mieli prawo nosić tylko ludzie władający ogromną siłą – ducha, mięśni, czy magii. Cechy te – męstwo i dzielność – powinny być również udziałem każdego harcerza.
• Wieniec z liści laurowych są symbolem zwycięstwa. Wieniec z liści laurowych nosili autorzy największych wiktorii, rzymscy cesarze. Dla harcerza liście laurowe oznaczają tryumf nad własnymi słabościami.
• Zawołanie „CZUWAJ” używane było dawniej przez rycerzy polskich stojących na warcie. Wtedy miało zapobiec zaśnięciu na posterunku. Teraz przypomina o stałej gotowości każdego harcerza do służby ojczyźnie, pracy dla innych, niesienia pomocy i ustawicznej pracy nad sobą.
• Węzeł na wieńcu, jak węzeł na chuście ma przypominać o obowiązku wypełnienia przynajmniej jednego dobrego uczynku dziennie. Są jeszcze takie środowiska, w których wolno rozwiązać chustę (a więc rozebrać się i pójść na spoczynek) dopiero po spełnieniu dobrego uczynku.
• Ziarenka piasku Ramiona Krzyża Harcerskiego wypełnione są ziarenkami piasku, które symbolizują liczną rodzinę harcerską. Inna interpretacja mówi, że są to nierówności symbolizujące kamienie na drodze życia, perły dobrych uczynków, trudy i znoje, radości i smutki jakie harcerz spotyka na swojej drodze życia.
• Puste miejsce między Ziarenkami piasku symbolizuje że jest jeszcze miejsce dla nowych harcerzy
• Cztery Ramiona Krzyża rozszerzające się na cztery strony świata przypominają, że celem harcerstwa jest objęcie swoim oddziaływaniem jak najszersze rzesze młodzieży, która dzięki temu w przyszłości zmieni świat i nasyci go ideałami braterstwa i służby

Historia powstania

Krzyż Harcerski zaprojektował w 1912 roku ks. Kazimierz Lutosławski wzorując go na najwyższym polskim odznaczeniu wojskowym – Krzyżu Virtuti Militari. Konkurs na zaprojektowanie harcerskiej odznaki został ogłoszony w pierwszym numerze „Skauta”. Jego rozstrzygnięcie nastąpiło w lutym 1912 roku, ale żadna z nagrodzonych odznak nie została przyjęta do użytku. Do dalszego opracowania skierowano jednak projekt ks. Kazimierza Lutosławskiego, który wykorzystywał krzyż Virtuti Militari, skrzyżowane szable, orła w locie i napis Czuwaj. W wyniku tych prac w 1913 roku pojawił się już zbliżony do znanego nam wzór krzyża harcerskiego (w miejsce lilii w kręgu znajdowała się gwiazda). Potem wprowadzono lilię. W latach następnych, odznaka ta stawała się coraz bardziej powszechna. Wreszcie po połączeniu wszystkich organizacji harcerskich w ZHP, w rozkazie naczelnictwa z 7.VIII.1919 roku ustanowiono krzyż harcerski obowiązującą odznaką.
Krzyż, symbol chrześcijaństwa – męki i chwały Jezusa jest odznaką organizacyjną harcerzy i instruktorów. Krzyż Harcerski nosi się nad lewą kieszenią munduru (choć lepiej twierdzić, że nosi się go na sercu).
Prawo noszenia Krzyża Harcerskiego zyskuje się przy złożeniu Przyrzeczenia Harcerskiego – jako pamiątkę i przypomnienie słów w nim składanych, jego symbolika mówi każdemu harcerzowi w jaki sposób dążyć do harcerskiego ideału.