Historia

Historia ZHP w Polsce i Kłobucku

Pierwsze wiadomości o skautingu docierają do Polski w 1909 roku. Proponowane przez angielskiego generała Roberta Baden-Powella metody traktuje się jako nowy sposób wychowania żołnierzy. Skautingiem interesuje się „Zarzewie” – organizacja prowadząca nielegalne przygotowania wojskowe młodzieży do walki o niepodległość oraz organizacja o charakterze sportowym „Sokół”. Właśnie przy „Sokole” w 1911 roku z inicjatywy Andrzeja Małkowskiego zostaje zorganizowany pierwszy kurs dla instruktorów skautingu. Na tym kursie A. Małkowski przekazuje treść przetłumaczonej przez siebie książki Roberta Baden-Powella „Skauting dla chłopców”. Dzięki pomocy „Sokoła” w październiku 1911 roku zaczyna wychodzić pismo „Skaut” redagowane przez A. Małkowskiego. Pojawiają się także inne pisemka: „Harcerz”, „Zwiad”, „W obozie”, „Na czatach”.

22 maja 1911 r. ukazuje się rozkaz zatwierdzający powstanie trzech pierwszych lwowskich męskich drużyn skautowych i jednej żeńskiej. Drużynową żeńskiej drużyny we Lwowie zostaje Olga Drahonowska – późniejsza żona A. Małkowskiego.

15 października 1911 r. Ignacy Kozielewski pisze wiersz „Wszystko co nasze Polsce oddamy”, a druhna Drahonowska dodaje refren „Ramię pręż, słabość krusz” i opracowuje melodię.

Prawie równolegle zaczynają się tworzyć zalążki pracy skautowej w zaborze rosyjskim, w Warszawie, Wilnie, Zagłębiu Sosnowskim. Tu, w przeciwieństwie do Lwowa, trzeba działać nielegalnie. Zbiórki i zajęcia drużyn skauci traktują jak spotkania narodowe, których tradycje są jeszcze żywe. We Lwowie przy „Sokole” powstaje Związkowe Naczelnictwo Skautowe (ZNS) na czele z Kazimierzem Wyrzykowskim. W Warszawie powstaje nielegalna Naczelna Komenda Skautowa (NKS). Działa samodzielnie, choć formalnie podporządkowuje się Związkowi Naczelnictwa Skautowego we Lwowie. Stąd otrzymuje materiały, pomoc instruktorów oraz literaturę. Warszawskiej Naczelnej Komendzie Skautowej podlegają drużyny warszawskie, łódzkie i drużyny tworzące się w miastach zaboru rosyjskiego. Drużyny tworzą się przy szkołach i w środowiskach skupiających młodzież pracującą: robotniczą i rzemieślniczą tzw. kupiecką. Nastroje wśród skautów są antyzaborcze i patriotyczne.

17 września 1912 r. powstaje przy wielkopolskim „Sokole” pierwszy zastęp skautowy w zaborze niemieckim. Działalność skautowa często jest ukrywana pod szyldem towarzystw krajoznawczych, kulturalnych i sportowych.

W 1912 r. ustanawia sie krzyż harcerski wzorowany na Krzyżu Virtuti Militari. Lilijka w kole pośrodku krzyża to symbol doskonałości, walki ze złem i wyboru właściwej drogi w życiu. Hasło „Czuwaj” ma znaczyć gotowość do nieustannej pracy nad sobą i dla ludzi.

Drużyny skautowe powstają we wszystkich zaborach. W lipcu 1913 r. na zlot drużyn skautowych w Birmingham w Anglii, przybywa z trzech zaborów 42 harcerzy i 11 instruktorów z Andrzejem Małkowskim na czele. Państwo polskie nie istniało, a nad naszym obozem powiewała biało – czerwona flaga i widniał napis „Poland”.

W dniach 1 – 2 listopada 1916 r. odbywa się w Warszawie Zjazd Zjednoczeniowy Związku Skautów Polskich, Związku Harcerstwa Polskiego i Junactwa oraz Organizacji Skautowej. W jego wyniku powstaje jednolity ZWIĄZEK HARCERSTWA POLSKIEGO. Naczelnym komendantem zostaje ksiądz Jan Mauersberger, działacz harcerski od 1913 roku.

Dnia 25 czerwca 1917 r., z inicjatywy wikariusza parafii kłobuckiej, księdza Michała Maniewskiego oraz druhów Mieczysława Gładysza, Bogumiła Krupskiego i Jana Kuropatwińskiego zostaje zorganizowana w Kłobucku drużyna harcerska, rekrutująca się z młodzieży szkolnej i rzemieślniczej. Drużyna przyjmuje nazwę „Pierwsza Kłobucka Drużyna Harcerska im. Tadeusza Kościuszki”. Pierwszym drużynowym zostaje dh Bogumił Krupski, który pracy harcerskiej oddaje się z ogromnym zamiłowaniem (o postaci Bogumiła Krupskiego możesz przeczytać na końcu strony). Za jego czasów drużyna dochodzi do rozkwitu. W swych szeregach zaczyna skupiać także młodzież starszą, która w tajemnicy przed okupantem niemieckim uprawia ćwiczenia wojskowe w lasach zakrzewskich, uczy się terenoznawstwa i innych pożytecznych czynności.

Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r. drużyna kłobucka wychodzi z podziemi i zaczyna pracować jawnie. Od Zarządu Miasta otrzymuje prawo korzystania z lokalu zwanego starą ochronką (w miejscu tym znajdowała się kiedyś poczta), a w 1921 r. działkę na błoniach dla prowadzenia zbiórek harcerskich, ćwiczeń i zabaw.

W 1919 roku do harcerstwa wstępują liczne grupy młodzieży, a starsi mieszkańcy Kłobucka z zainteresowaniem przyglądają się ich działalności i służą pomocą. Trwa wytężona praca nad zdobywaniem stopni i sprawności, urządzanie biwaków i wycieczek w okolice Kłobucka. Przeprowadzono akcję propagującą przyłączenie terenów Śląska do Polski, za co otrzymują od Zarządu Miejskiego pisemne podziękowanie, w którym m.in. było napisane „Tuszymy sobie, iż mamy u siebie młodzież tak patriotycznie usposobioną względem swojej Ojczyzny”. W 1921 roku jesienią zorganizowano dwutygodniowy kurs instruktorski zakończony uroczystym przyrzeczeniem.

31 grudnia 1920 roku rozpoczyna się w Warszawie I Walny Zjazd ZHP, gromadząc wreszcie przedstawicieli wszystkich środowisk i regionalnych organizacji. Kolejno zrzekają się one ostatecznie swej samodzielności, podporządkowując się naczelnym władzom Związku wybranym na Zjeździe. Podczas obrad zostają przyjęte również teksty Prawa Harcerskiego, Przyrzeczenia oraz Statut ZHP.

25 maja 1921 roku przyboczny dh Tadeusz Sobiś zostaje drużynowym kłobuckiej drużyny. W tym czasie drużyna otrzymuje brezent namiotowy z amerykańskiego demobilu z Komendy Hufca w Częstochowie. Mając namioty i sprzęt obozowy harcerze urządzają wycieczki i biwaki w dalszych okolicach Kłobucka np.: w Ostrowach, Pankach. Były to wycieczki i biwaki kilkudniowe, połączone z ćwiczeniami polowymi i zwiedzaniem okolicy.

W drużynie rozwija się działalność artystyczna i kulturalna. W 1924 roku powstaje przy drużynie Dramatyczne Koło Amatorskie, które prowadzi przodownik policji Teofil Florczyk, działacz społeczny i utalentowany reżyser. Przedstawienia, przeważnie sztuk ludowych ze śpiewami i tańcami, przynoszą drużynie rozgłos, ściągają liczną publiczność i zasilają kasę drużyny. Koło to, samodzielnie lub we współpracy z zespołem działającym przy Straży Ogniowej, wystawia m.in. sztuki „Wesele wiejskie”, „Karpaccy górale”, „Zagłoba swatem”, „Łobzowianie”, „Grube ryby”, „Królowa przedmieścia”. Następnie zorganizowano zespół muzyczny prowadzony przez druhów Ludwika Ochmańskiego i Stefana Porosia, powstaje także sekcja krajoznawcza, która m.in. rejestruje i opisuje zabytki Kłobucka i okolicy.

W 1925 roku drużyna przestaje być koedukacyjna i dzieli się na męska i żeńską. Pierwszą drużynową harcerek zostaje dh Helena Florczykowa, a później Janina Charemzowa i Łucja Kwiatkowska.

W 1925 roku kłobuccy harcerze zaczynają wydawać swoje pismo, miesięcznik „Strumień” o nakładzie 20 egzemplarzy.

Rozkazem Komendy Chorągwi Zagłębiowskiej, do której wówczas należała nasza drużyna, Pierwsza Kłobucka Drużyna Harcerska została przemianowana na Trzynastą Zagłębiowską Drużynę Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki w Kłobucku.

W 1928 roku drużyna bierze udział w zlocie Hufca Częstochowa w Mstowie i w zlocie Chorągwi Zagłębiowskiej w Ząbkowicach Będzińskich.

W lipcu 1929 roku drużyna uczestniczy w II Narodowym Zlocie Harcerzy w Poznaniu. W tym roku drużyna obiera sobie kolor czarny i od tej pory należy do bloku drużyn tzw. „Czarnej Trzynastki”. W sierpniu 1932 roku drużyna męska „Czarna Trzynastka” im. Tadeusza Kościuszki, z okazji jubileuszu 15-lecia istnienia otrzymuje sztandar, na którego sama wcześniej wypracowuje fundusze.

W 1933 roku zorganizowano pierwszy obóz letni ZDH w Wąsoszu nad Wartą. Od tego czasu, aż do 1939 roku włącznie, organizują tam swoje obozy kłobuccy harcerze.

W tym czasie istniało w Kłobucku doskonale działające Koło Przyjaciół Harcerstwa, które pomagało w działalności drużyn, szczególnie w okresie uroczystości jubileuszowych.

W1938 roku drużynowym 13 ZDH zostaje phm. Feliks Krupski. Liczy sobie wówczas 26 lat i jest podoficerem rezerwy. (Więcej wiadomości o tej postaci przeczytasz na końcu strony).

W trakcie przygotowań do wojny obronnej w marcu 1939 roku powstaje pomocniczy oddział harcerski w następującym składzie:Janina Charezmowa, Lucyna Jasińska, Izabela Kała, Janina Kała, Stanisława Kosowska, Regina Pietrzakówna, Helena Płaczkiewiczówna, Anna Suchańska, Julia Wilk, Maria Wilk, Edward Borkowski, Borys Czarnecki, Władysław Czarnecki, Zbigniew Dul, Stanisław Gąstal, Jan Głąb, Piotr Głąb, Roman Głąb, Kazimierz Jagielski, Piotr Kotowski, Feliks Krupski, Wincenty Krawczyk, Józef Kurkowski, Wacław Kuźnik, Józef Ledwoń, Franciszek Pawełczyk, Michał Pietrzak, Stefan Puchała, Edmund Wróblewski – w sumie 31 osób.

Do obowiązku tego oddziału należała współpraca ze stacjonującym w Kłobucku baonem Obrony Narodowej w zakresie służby patrolowej, obrony przeciwlotniczej i sanitarnej.

W ostatnich tygodniach przed wybuchem wojny pełniono służbę na zmiany przez całą dobę – oddział posiadał karabiny wojskowe, lornetki i torby sanitarne wyposażone w środki opatrunkowe i leki. Od początku dowódcą oddziału był drużynowy Feliks Krupski, aż do 23 sierpnia 1939 roku, kiedy to został powołany do czynnej służby wojskowej. Zastąpił go wówczas dh Piotr Głąb, natomiast żeńskim zastępem sanitarnym dowodziła dh Charemzowa.

Baon ON został rozbity przez niemiecka dywizję pancerną po południu 1 września 1939 r. Z wycofującymi się żołnierzami wyszły z Kłobucka cztery harcerki – sanitariuszki (Anna Suchańska, Stanisława Kosowska, Regina Pietrzak,Helena Płaczkiewicz), które po licznych perypetiach znalazły się poza granicami Polski.

W 1939 roku, gdy jest pewne, że konflikt z Niemcami doprowadzi do wojny, w drużynie organizuje się oddział składający się ze starszych harcerzy i harcerek, którego zadaniem jest pełnienie służby obserwacyjnej i samarytańskiej w PCK. Po wkroczeniu hitlerowców do Kłobucka cały sprzęt: sztandar, akta, zostają zrabowane przez Niemców i nie wiadomo, co się z nimi stało. Kilku członkom drużyny udaje się przedostać przez Rumunię na zachód, gdzie walczą z hitlerowcami.

W niedługim czasie po zakończeniu kampanii wrześniowej tworzy się w Kłobucku harcerski ruch oporu, w którym można wyróżnić dwa okresy: pierwszy, już w listopadzie 1939 roku, kiedy to z inicjatywy starszych harcerzy powstaje konspiracyjna organizacja harcersko-wojskowa i drugi,kiedy w 1942 roku tworzy się harcerska drużyna Szarych Szeregów.

Ostatni drużynynowy okresu międzywojennego phm Feliks Krupski bierze udział w kampanii wrześniowej jako podoficer 7 Dywizji Piechoty. Uczestniczy w bitwach pod Lelowem, Kielcami i Tomaszowem Lubelskim, zostaje dwukrotnie ranny. Po miesięcznym pobycie w szpitalu, od połowy października 1939 roku przebywa w obozie niemieckim w Jarosławiu, skąd ucieka 22 listopada 1939 roku do Kłobucka.

Szybko nawiązuje kontakt z konspiracją wojskowa w Częstochowie, wywodzącą się ze środowiska harcerskiego i już 25 listopada 1939 roku składa przysięgę konspiracyjną na ręce hm ppor. Eugeniusz Stasieckiego ps. „Piotr”, późniejszego zastępcę Komendanta Szarych Szeregów i z-cę dowódcy harcerskiego batalionu „Zośka” w Powstaniu Warszawskim.

Bazując na znanych mu harcerzach, leśnikach i żołnierzach września w grudniu 1939 roku organizuje 15-osobową placówkę Służby Zwycięstwa Polsce w Kłobucku, dwie podplacówki w Miedźnie (dowódca pchor. Lucjan Mazurek) i Grodzisku (dow. plutonowy rez. Bronisław Adamus). W początkach 1940 roku placówka rozrasta się do około 60 ludzi. W jej działaniach biorą udział starsi harcerze m.in. Tadeusz Sobiś, Józef Chaliński, Zbigniew Dul, Wincenty Głąbiński, Wacław Grzybowski, Kazimierz Jagielski, Piotr Kotowski, Lucjan Smoliński, Czesław Wilk i Edmund Wróblewski. Zaczęto zabezpieczać i magazynować broń zebraną przez miejscową ludność na pobojowiskach Mokrej we wsi Kołaczkowice i w gajówce Rybno u gajowego Kuca. Broń tę następnie przerzucano na teren Częstochowy z przeznaczeniem dla pierwszych oddziałów leśnych w powiatach częstochowskim i włoszczowskim. Przeprowadzono przez granicę do GG zbiegłych z niewoli oficerów i marynarzy m.in. byłego harcerza kłobuckiego Tadeusza Ząbkowskiego, który później w Częstochowie i okolicach jako żołnierz Szarych Szeregów brał udział w najbardziej brawurowych akcjach, rozbrajając Niemców i zdobywają broń.

Przesyłano paczki żywnościowe do obozu w Pankach, gdzie przebywali oficerowie i instruktorzy harcerscy. Prowadzono także szkolenie wojskowe i kurs dla podoficerów.

Pracujący na poczcie druhowie Chaliński „Orzeł”, Głąbiński „Arab” i Grzybowski „Karp” kontrolują listy do władz niemieckich, niszczą anonimy z oskarżeniami, uprzedzają przed aresztowaniem, wysiedleniem, itp.

Tadeusz Sobiś „Świerk” kolportuje prasę podziemną, przewozi rozkazy, przekazuje wiadomości z nasłuchu radiowego, konstruuje skrytki w uprzęży konnej do przewożenia materiałów konspiracyjnych, utrzymuje kontakt z łącznikami z Częstochowy, Radomska, Blachowni i Wielunia. Dh Sobiś w początkach 1940 roku organizuje konspiracyjna drużynę harcerską, z której część druhów wchodzi w skład SZP, a część stanowi później bazę dla Szarych Szeregów.

Placówka Służby Zwycięstwa Polsce w 1940 roku wchodzi w skład Armii Krajowej jako 11 kompania 74 pp AK. Kieruje nią przez cały czas phm Feliks Krupski ps. „Szarski” aż do 30 kwietnia 1942 roku.Wtedy to, zagrożony aresztowaniem, zostaje skierowany przez kierownictwo obwodu AK na teren powiatu włoszczowskiego do pracy w wywiadzie. Jednocześnie pełnie funkcje łącznika między dowództwem obwodu a oddziałami leśnymi m.in. „Marcina” mjra. Mieczysława Tarchalskiego przemianowanego na I batalion 74 pp 7 dyw. AK o konspiracyjnej nazwie „Las” i „Chrobry”. We Włoszczowie zostaje aresztowany przez gestapo, jednak po kilu dniach zostaje zwolniony. W powiecie włoszczowskim doczekał się wyzwolenia.

Dh Leszek Krupski – trzeci harcerz z tej rodziny – rozpoczyna drugi etap konspiracyjnej działalności harcerskiej w Kłobucku.Organizuje w maju 1942 r. drużynę Szarych Szeregów w oparciu o starszych harcerzy wydzielonych z miejscowej placówki AK m.in. Czesława Wilka, Kazimierza Jagielskiego, Lucjana Smolińskiego i Edmunda Wróblewskiego. Zostając drużynowym dobiera sobie współpracowników: Józefa Ledwonia, który z czasem przejął dowodzenie drużyny starszoharcerskiej (GS), Alfreda Drożdża i Czesława Wilka. W marcu 1943 r. dh Leszek Krupski organizuje drużynę skautów (BS), którą przekazuje w listopadzie drużynowemu Tadeuszowi Pawlikowskiemu.

W okresie zimy 1942-1943 dh Leszek Krupski kończy kurs podharmistrzowski i 3 maja 1943 r. otrzymuje list mianowania na podharcmistrza podpisany przez Naczelnika Szarych Szeregów „Krzemienia”, otrzymując pseudonim „Mściwój Wielki”.

Komenda Hufca w Częstochowie poleciła druhowi Leszkowi Krupskiemu rozwijanie konspiracyjnej organizacji harcerskiej na terenie powiatu Blachownia. Powstają wówczas trzy nowe ośrodki harcerskie:

– w Popowie Zawadach, kryptonim „Ognisko 3 A”, pod komendą Zbigniewa Matysiewicza,

– w Krzepicach „Ognisko 3 B”, które zorganizowali Idzi i Romuald Sadowscy,

– w Blachowni „Ognisko 3 C”, którego komendantem został Stanisław Szynkiewicz,

samodzielny zastęp w Hutkach dowodzony przez Tadeusza Radomskiego.

Organizacja Szarych Szeregów liczyła łącznie około 150 harcerzy, miała własną siatkę wywiadowczą, własny nasłuch radiowy, prowadziła kolportaż „Biuletynu Informacyjnego” i innych pism konspiracyjnych.

Prowadzono też wielokierunkowe szkolenie wojskowe – część harcerzy ukończyła kurs podoficerów piechoty, pozostałych objęto szkoleniem podstawowym prowadzonym przez podoficerów AK. W Kłobucku szkolenie to prowadzili Piotr Kotowski „Dzwon” i Wacław Grzybowski „Karp”.

Harcerze ośrodka kłobuckiego współpracowali z podobwodem AK, zabezpieczali polskie książki, zacierali ślady działalności osób aresztowanych, prowadzili mały sabotaż (rozbicie tablicy obrazującej postępy wojsk niemieckich na wschodzie, malowanie trwałą farbą napisów „Heil Hess” „Hitler kaput”), nasłuch i rozpowszechnianie wiadomości radiowych, współdziałali z oddziałem AK „Rakoczego” – Antoniego Kosowskiego w zabezpieczeniu przerzutu broni przez granicę 3,4 kwietnia 1944 roku do lasów koniecpolskich, przechwycili plan koszar niemieckich w Lublińcu i przekazali do Częstochowy oraz wykoleili pociąg towarowy pod Wręczycą 15 sierpnia 1943 roku.

W okresie Powstania Warszawskiego zarządzony został stan pogotowia, lecz na koncentrację nikogo z tego terenu nie powołano.

Od początku do chwili wyzwolenia organizacją Szarych Szeregów w powiecie Blachownia kierował phm Leszek Krupski.

Tajne harcerstwo, będące kontynuacją ZHP, uznaje za swój główny cel uchronienie członków przed skutkami wojny. Przed demoralizacją, którą ona niesie. Nie chce przestać być organizacją młodzieżową, organizacją wychowującą. Z czasem powstaje program „Dziś-Jutro- Pojutrze”. Dziś – to działalność przeciwko okupantom, a więc początkowo mały sabotaż, walka psychologiczna i przygotowanie do walki zbrojnej, ale równocześnie nauka. Jutro – to walka, to powstanie, do których trzeba się przyszykować. Pojutrze – to życie w wolnym kraju, w normalnych warunkach, bez zabijania, strzelania, konspiracji. Na to trzeba być gotowym. Szare Szeregi, bo taka nazwę przyjęło harcerstwo, są jedyną młodzieżową organizacją podziemną, która uruchamia własną szkołę na poziomie liceum, która troszczy się o naukę, o wykształcenie swych członków. Jest jedyną też, która próbuje ratować przed skutkami wojny nie tylko swych członków, ale również dzieci ulicy, młodzież pozostającą poza kręgiem oddziaływania podziemnego państwa.

Po wojnie samorzutnie organizują się drużyny harcerskie na terenie całego kraju. W wyniku licznych przemian organizacyjnych w 1950 roku Związek Młodzieży Polskiej Zarząd Główny podejmuje uchwałę o przejęciu kierownictwa nad ZHP. Pozostaje tylko nazwy „harcerstwo” i „harcerz”, bo treść i kształt uległy zasadniczej zmianie. W tych czasach Związek nosił nazwę Organizacja Harcerska.

W 1956 roku odradza się żywiołowo Związek Harcerstwa Polskiego. Uczestniczą w tym procesie przedwojenni instruktorzy i ci, którzy wyrośli w okupacyjnych Szarych Szeregach, w działającym do 1950 roku Związku Harcerstwa Polskiego, czy wreszcie ci, którzy tylko „zaczepili” się o harcerstwo w szkole, a teraz są studentami. W wyniku ostrych polemik w grudniu 1956 roku zapadła decyzja o reaktywowaniu Związku Harcerstwa Polskiego i powołaniu Rady Naczelnej Harcerskiej. Przywraca się Krzyż Harcerski i lilijkę, system i strukturę. ZHP po paru latach nieobecności w życiu społecznym Polski znów powraca.

W 1946 roku dh Tadeusz Sobiś wraz z innymi starszymi harcerzami Kłobucka rozpoczął nabór do drużyn, chodząc po kłobuckich szkołach, gdzie tworzył zalążki harcerstwa. W wyniku tej akcji powstał Podhufiec Kłobuck podlegający Hufcowi Harcerstwa w Częstochowie. Pierwszym komendantem został dh Taduesz Sobiś. Siedziba Podhufca znajdowała się w jednym z pomieszczeń Szkoły Podstawowej Nr 2. Oprócz tego drużyny dysponowały jedna dużą salą – świetlicą, w której odbywały się zbiórki, próby chóru harcerskiego, organizowano imprezy artystyczne, wieczornice, wieczorki taneczne. Chór harcerski prowadził organista miejscowego kościoła Tadeusz Kańtoch. W świetlicy prowadzono gazetkę z życia drużyn, na której zamieszczano również samorodną twórczość harcerek i harcerzy, wiersze, dowcipy, opowiadania itp. Każdy zastęp przynajmniej 1 – 2 razy w tygodniu wyruszał w teren na tzw.: „podchody”, tj. zajęcia typu sportowo – rekreacyjnego o wysokich walorach kształcących, poznawczych i wychowawczych m.in. uczono:

– obliczać wysokość drzew za pomocą rzucanego cienia,
– obliczać szerokość rzeki,
– budować kładki,
– wyszukiwać kryjówki zwierząt,
– wyszukiwać ciekawe owady, rośliny, poznawać ptaki po głosach,
– poznawać zwierzęta za pomocą zostawionych śladów łap,
– umiejętność maskowania w zaroślach,
– alfabetu Morse’a
– umiejętność obserwowania spotkanych po drodze ciekawych obiektów, punktów, ludzi, zwierząt.

Na te tematy był przy ognisku sprawdzian, a wyniki zaliczano do stopnia i sprawności.

W 1948 roku zorganizowano obóz poza okolicami Kłobucka, tj. obóz harcerzy kłobuckich w Turawie.

Zarys historii harcerstwa na terenie powiatu kłobuckiego w latach 1950 – 1964 (spisany przez hm Zygmunta Wierusa).

LATA 1950 – 1956

W roku 1950 przestał istnieć jako nazwa Związek Harcerstwa Polskiego, a na to miejsce powstała Organizacja Harcerska Polski Ludowej, która działała pod ideowym przewodnictwem Związku Młodzieży Polskiej.
W miejsce drużynowych powołano przewodników OH.
W każdej szkole istniała drużyna OH. Dotychczasową metodykę ZHP zastąpiono nową opartą na zasadach działania drużyn pionierskich ZSRR. W tym okresie odeszło od pracy w harcerstwie bardzo wielu zasłużonych instruktorów. Zmieniło się również umundurowanie dzieci należących do OH – mundury harcerskie zastąpione zostały przez białą koszulę i czerwone chusty.
Na terenie powiatu organizacją działalności drużyn kierowała Powiatowa Komenda OHPL. O ile ZHP była organizacją częściowo elitarną, to OH stało się organizacją masową.

W październiku 1956 roku następują w kraju ważne zmiany polityczne, co powoduje reaktywowanie wielu organizacji. W dniach od 8 do 10 grudnia w Łodzi odbył się Ogólnopolski Zjazd Instruktorów ZHP i reaktywowanie Związku Harcerstwa Polskiego. Rozpoczyna działalność Hufiec Kłobuck, który ma swój lokal w dotychczasowym Zarządzie Powiatowym ZMP.
W skład Komendy Hufca weszli:
Zygmunt Pasieka – Komendant Hufca
Tadeusz Sobiś – Z-ca Komendanta
Stanisław Dziadkiewicz – Kierownik Referatu Szkoleniowego
Leszek Szwarlik – Kierownik Referatu Pracy Drużyn
Edward Bogatko – Gospodarz Hufca
Stanisław Witek – Namiestnik Zuchowy
Stefan Krawczyk – Kierownik Referatu Imprez i Obozów
Marian Zając – Drugi Gospodarz Hufca
Jerzy Urlik – Harcerska Służba Informacyjna
Henryka Jadczak – Sekretarz Hufca
Agata Jeziorska – Drugi Namiestnik Zuchowy

Olbrzymią rolę w rozwoju Hufca odegrał dh Tadeusz Sobiś, Harcerz Rzeczpospolitej, doświadczony instruktor ZHP. Dh Sobiś dołączył do pracy w Komendzie Hufca, co przyniosło wiele pożytku w realizacji zadań Hufca. Skupił wokół siebie wielu dawnych i nowych instruktorów. W tartaku w Zagórzu, gdzie kierownikiem świetlicy był właśnie dh Sobiś, zorganizowano pierwszy kurs drużynowych. Z Komendy Chorągwi w Katowicach Hufiec otrzymał sprzęt obozowy, dzięki czemu część harcerzy mogła zorganizować sobie biwaki.
Komenda Hufca zorganizowała konkurs na najlepiej umundurowaną i zaopatrzona drużynę, urządziła loterię fantową i przygotowała program akcji letniej w Piwnicznej (wspólnie z Komenda Hufca Częstochowa).
Powstała Harcerska Służba Informacyjna. Część instruktorów skończyła kurs podharcmistrzowski.
Latem 1957 roku zorganizowano obóz harcerski.

ROK HARCERSKI 1957 – 1958

Nastąpiły zmiany w składzie Komendy Hufca. Odeszli:
dh Leszek Szwarlik
dh Stefan Krawczyk
dh Marian Zając
dh Agata Jeziorska
Obowiązki Sekretarza Hufca objęła dh Henryka Jadczyk. W skład nowej Komendy Hufca weszli:
Antoni Krysiak – Gospodarz Hufca
Stanisław Dawid – Namiestnik Zuchowy
Zofia Sobiś – Sekretarz Hufca
Komenda Hufca przeprowadziła się do nowego lokalu, po byłym Urzędzie Stanu Cywilnego przy ulicy Długosza 6 (dom Romana i Anieli Fic).
W dniach od 28 grudnia do 6 stycznia 1958 roku zorganizowano w Cieszynie zimowisko dla drużynowych.
Inspektorat Oświaty w Kłobucku przekazał Hufcowi 2 duże namioty, 5 sztuk płaszczy namiotowych i 15 sztuk chlebaków. Inicjatorem tego był podinspektor szkolny d/s Opieki na Dzieckiem Władysław Gradoń. Latem 1958 r., w ramach Lata Wiejskich Drużyn, zorganizowano Złazy drużyn harcerskich w sześciu rejonach powiatu:
rejon I – Węglowice – kom. E. Olszewski
rejon II – Bór Zajaciński – kom. St. Ćwik
rejon III – Lipie – kom. J. Wójcik
rejon IV – Popów – kom. K. Kozieł
rejon V – Miedźno – kom. L. Mazurek
rejon VI – Kłobuck – kom. T. Sobiś

W lipcu 1958 roku zorganizowano obóz harcerski w Wąsoszu Górnym. W dniach 19 – 22 lipca 1958 r., odbyła się uroczystość w Krzepicach – 600-lecie istnienia miasta. Z tej okazji zorganizowano Zlot Hufca.

Drużyna Harcerek im. J. Falkowskiej i 4 Drużyna Harcerzy im. T. Kościuszki, dzięki podpisanej umowie o współpracy z Miejską Radą Narodową w zakresie upiększania – zazielenienia miasta otrzymały 500 zł.
Działalność artystyczną prowadziła 29 Drużyna Harcerska im. St. Moniuszki, pod kierownictwem inż. Juliana Rzepki i dh Tadeusz Sobisia.

ROK HARCERSKI 1958 – 1959

Następuje dalszy wzrost drużyn harcerskich i zuchowych – przybywa 10 nowych instruktorów – absolwentów Liceum Pedagogicznego. Powstają nowe druzyny: we Wręczycy, w Przystajni, Truskolasach, Węglowicach, Rębielicach Królewskich, Krzepicach, Lindowie, Cisiu i Kamyku. Są to przeważnie drużyny koedukacyjne. Na terenie powiatu dział 40 drużyn harcerskich.
12 października 1958 roku powstaje Krąg Pracy Zuchowej, liczący 6 osób, powstaje 8 drużyn zuchowych w: Popowie, Złochowicach, Kamyku, Zagórzu, Kłobucku, Przystajni i na Smugach.
Z okazji 1 maja – Święta Pracy zorganizowano Zloty Drużyn harcerskich w Kłobucku, Krzepicach i Pankach.
Rozpoczyna pracę Harcerski Zespół Pieśni i Tańca im. Tadeusza Sygietyńskiego przy Liceum Ogólnokształcącym w Kłobucku pod patronatem Komendy Hufca. Założycielem i kierownikiem artystycznym jest nauczyciel muzyki, dh Zygmunt Wierus.

W lipcu 1959 roku akcja letnia Hufca zmienia swój charakter: zamiast jednego stałego obozu zorganizowano 5 tygodniowych zgrupowań w 5-ciu miejscowościach (tzw. bazy). Bazy zorganizowano w Grodzisku, Długim Kącie, Zawadach, Parzymiechach i Klucznej.

ROK HARCERSKI 1959 – 1960

Z dniem 1 kwietnia 1959 roku przychodzi do pracy w hufcu na stanowisko z-cy komendanta dh Zygmunt Wierus – nauczyciel z Panek.
W październiku 1959 roku w Zabrzu odbywa się Zlot Harcerski, w któym bierze udział delegacja naszego hufca.
Inne akcje Hufca:

– udział drużyn harcerskich w akcji ruchu drogowego organizowanej przez Milicje Obywatelską,
– spotkanie z okazji Święta Ludowego Wojska Polskiego,
– udział w uroczystościach z okazji Dnia Nauczyciela.

W lipcu 1959 roku w Podłężu Szlacheckim Hufce: Częstochowa – miasto, Kłobuck, Myszków i Zawiercie organizują Akcję Letnią „Śląsk – 59”. Dh Zygmunt Wierus jest instruktorem kulturalno-oświatowym, uczy piosenek, pląsów i zabaw, jest odpowiedzialny za organizację imprez.

W grudniu 1959 r. zorganizowano gwiaździsty zlot – kuligi w Borze Zajacińskim, Białej Górnej, Libidzy i Pierzchnie.

21 lutego 1960 roku w Pałacu Młodzieży w Katowicach odbył się Wojewódzki Festiwal Zespołów Artystycznych. Powiat kłobucki reprezentował Harcerski Zespół Artystyczny działający przy LO w Kłobucku pod kierownictwem dh Z. Wierusa. Zespół odniósł duży sukces – II miejsce, a nagrodę otrzymał stroje ludowe na kwotę 60 tys. zł.

Z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego w 53 miejscowościach powiatu harcerzez zasadzili 53 „dęby 1000-lecia”.
W kwietniu 1960 roku Hufiec otrzymał motocykl „Jawa 175”, co w dużym stopniu udoskonaliło jego pracę.

W lipcu 1960 roku, dzięki pomocy Inspektoratu Oświaty w 5-ciu miejscowościach zorganizowano 14 – dniową akcję letnią Hufca: w Zawadach, Zakrzewie, Lelitach, Pile i Parzymiechach. Odpoczynek dla zuchów zorganizowano w Parzymiechach, pod kierownictwem Namiestnika Zuchowego dh Teresy Nieory.

W 550 rocznicę Bitwy pod Grunwaldem odbył się Ogólnopolski Zlot Młodzieży Polskiej. Większość stanowiła młodzież harcerska. 2 lipca 1960 roku na Zlot udała się prawie 2-tysięczna grupa harcerzy i instruktorów Komendy Chorągwi Katowice.
Hufiec Kłobuck reprezentowała 2 Drużyna Harcerska – Harcerski Zespól Artystyczny im. T. Sygietyńskiego przy LO w Kłobucku pod opieką Kierownika Zespołu, z-cy Komendanta Hufca phm Zygmunta Wierusa oraz Janiny Drerwniak (kierownik delegacji). Na zlot wyjechało 44 uczestników.
Miejscem pobytu było Jezioro Marusek k/Olsztyna. Zespół na Zlot przygotował 3 programy artystyczne: „Śląsk – Warmii i Mazurom”, „Warmia i Mazury w pieśni i poezji” oraz „Bawcie się z nami”. Zespół w okresie 3 tygodniowego pobytu na Zlocie dał 11 koncertów dla środowiska, prowadził zajęcia z dziećmi. Otrzymał w nagrodę specjalny „Medal 360-lecia Olsztynka” oraz dyplom.

W dniach 1 – 15 sierpienia 1960 roku zorganizowano rajd motorowy dla 27 instruktorów „Szlakiem 1000-lecia”. W lipcu zorganizowano 14-dniowy obóz wędrowny dla 20 harcerzy „Szlakiem Orlich Gniazd”. Opiekunem był dh Henryk Wąsiński, nauczyciel z Kłobucka.

ROK HARCERSKI 1960 – 1961

Skład Komendy Hufca:
Zygmunt Pasieka – Komendant Hufca
Zygmunt Wierus – Z-ca Komendanta Hufca
Teresa Nieora – Namiestnik Zuchowy
Mieczysław Robak – Kierownik Kręgu Pracy

Zorganizowano akcje letnią w Zawadach.

6 kwietnia 1961 roku Komenda Hufca otrzymała samochód osobowy Warszawa. Hufiec posiadałs więc 3 pojazdy mechaniczne: Jawa 175, Gaz 67 i Warszawa. Głównym mechanikiem i kierowcą pojazdów był p. Emanuel Litke.
W miesiącach marcu i kwietniu zorganizowano II Przegląd Harcerskich Zespołów Artystycznych – udział wzięło 25 drużyn harcerskich i zuchowych.

W lipcu 1961 roku zorganizowana akcja letnia posiadała 4 bazy – stanice specjalistyczne:

– stanica kulturalno-oświatowa w Pile,
– stanica sportowa w Krzepicach,
– stanica strażacko-motorowa w Zawadach,
– stanica techniki obozowej w Podłężu Szlacheckim.

W akcji letniej wzięło udział ponad 200 dzieci. Dla zuchów zorganizowano kolonie w Krzepicach.

ROK HARCERSKI 1961 – 1962

Wprowadzono nowy system wychowawczy w pracy harcerskiej i zuchowej – stopnie i sprawności zespołowe oraz miana. Głównym organizatorem zmian w systemie pracy harcerskiej wzorowanej na systemie pracy pionierów z ZSRR był pracownik Głównej Kwatery dh Jacek Kuroń.

W październiku 1961 roku powstała Harcerska Agencja Wydawnicza, którą prowadził z-ca Komendanta Hufca, dh Zygmunt Wierus.
W listopadzie 1962 roku w Wiśle zorganizowano kurs dla nowych drużynowych.

W dniach 27 XII – 5 I 1962 r wspólnie z Komendą Hufca Częstochowa zorganizowano zimowiska dla instruktorów w Czerniawie-Zdroju.

W kwietniu 1962 roku odbył się III Festiwal Harcerskich Zespołów Artystycznych – udział wzięło 24 zespoły. W przeglądzie wojewódzkim w Katowicach zespół zuchowy z Lipa zajął I miejsce, a Harcerski Zespół Artystyczny przy LO – II miejsce.

Akcję letnią zorganizowano na Śląsku – w Siemianowciach Śląskich w internacie Zasadniczej Szkoły Górniczej. Harcerze poznali Śląsk, Kopalnię, ZOO, Wesołe Miasteczko. W dniach 20 – 25 sierpnia1962 roku zorganizowano dla kadry wycieczkę do Trójmiasta. Udział wzięło ok. 70 instruktorów. Oprócz wyjazdu do Siemianowic, w akcji „Nieobozowego Lata” uczestniczyło ok. 3500 dzieci. W siedmiu miejscowościach zorganizowano „wakacyjne przedszkola harcerskie”.

ROK HARCERSKI 1962 – 1963

W lipcu 1962 roku w Akcji Letniej „Zamonit” – organizowanej przez Chorągiew Katowicką wzięła udział delegacja harcerzy w Kłobucku.

W 1962 roku oddano do użytku Ośrodek Harcerski w Zawadach.

Następuje dalszy wzrost liczebny drużyn harcerskich i zuchowych oraz instruktorów. Hufiec liczy 50 drużyn harcerskich, 29 drużyn zuchowych – razem 2498 dzieci.
Hufiec zajmuje I miejsce w województwie w organizacji akcji „Nieobozowe Lato”.

10 maja 1964 roku w Szkole Podstawowej nr 2 w Kłobucku odbyło się spotkanie drużyn harcerskich i zuchowych z Naczelnikiem ZHP dh Wiktorem Kineckim.

ROK HARCERSKI 1964 – 1965

Nastąpił wzrost liczebny drużyn harcerskich i zuchowych. 1 października 1964 roku w ramach Hufca działa 90 drużyn – 58 harcerskich i 32 zuchowe. W hufcu działa ok. 90 instruktorów.

Z dniem 1 września 1964 roku odchodzi z Hufca na stanowisko z-cy Kierownika Szkoły Podstawowej nr 1 w Kłobucku dh Zygmunt Wierus.

BOGUMIŁ STEFAN KRUPSKI – autor tekstu: Andrzej Brzózka

Urodził się 20 grudnia 1903 roku w Węglowicach, jako syn Ludwika Józefa, pisarza gminnego, i Heleny z Sokolnickich. W 1907 roku rodzina przenosi się do Kłobucka, gdyż ojciec otrzymuje tu posadę, a Bogumił rozpoczyna naukę w szkole. Jest wzorowym uczniem, o czym świadczy nagroda książkowa z dedykacją kierownika i grona nauczycielskiego: „Bogumiłowi Krupskiemu ofiaruję niniejszą książkę w dowód wyjątkowo regularnego uczęszczania do klasy, sprawowania się i celujących postępów wykazanych w roku szkolnym”.

W domu wychowywany jest w atmosferze patriotyzmu. Interesuje się historią, zwłaszcza, że żywe są jeszcze tradycje powstańcze, bowiem według przekazów rodzinnych, jeden z przodków zginął w Powstaniu Listopadowym, a inni za udział w Powstwniu Styczniowym byli represjonowani.

Kiedy w czerwcu 1917 roku powstaje Pierwsza Kłobucka Drużyna Harcerska im. Tadeusza Kościuszki, Bogumił jest jednym z pierwszych jej członków, a drużynowym zostaje Jan Kuropatwiński, prawdopodobnie nauczyciel tutejszej szkoły.

Już po roku, we wrześniu 1918 roku, niespełna piętnastoletni Bogumił zostaje drużynowym 1. KDH, oddając się pracy harcerskiej z wielkim zaangażowaniem, wykazując duże zdolności organizacyjne i dowódcze. W tajemnicy przed niemieckim okupantem harcerze prowadzą ćwiczenia w lasach zakrzewskich. Po odzyskaniu niepodległości w listopadzie 1918 r. drużyna rozrasta się, organizuje biwaki, podchody, ćwiczenia terenowe.

W 1919 r. Bogumił rozpoczyna naukę w prywatnym gimnazjum Wincentego Szudejki w Częstochowie, przekształconym w 1920 r. w państwowe gimnazjum im. Romualda Traugutta. Wstępuje do tamtejszej IV drużyny harcerskiej, przemianowanej na II drużynę im. Stefana Czarnieckiego, należy do jej kadry kierowniczej, ale też dalej kieruje pracą drużyny kłobuckiej.

W lipcu 1920 r. wyrusza z Kłobucka, pod dowództwem 17 – letniego drużynowego, grupa siedmiu harcerzy: Bogumił Krupski, Stanisław Florek, Zygmunt Fryga, Mieczysław Gładysz, Antoni Kosowski, Franciszek Makles i Stefan Sobiś. Idą pieszo do Częstochowy, gdzie wstępują ochotniczo do wojska, bo ze wschodu nadciągają bolszewickie armie i Ojczyzna jest w potrzebie. Zostają wcieleni do 12. kompanii 201. Ochtniczego Pułku Piechoty i po krótkim przeszkoleniu wyruszają na front.

19 sierpnia 1920 r. Bogumił zostaje ranny podczas natarcia na Ciechanów. Bolszewicy stawiają twardy opór, nasze wojsko wycofuje się i Bogumił dostaje się do niewoli. Przed śmiercią ratuje go starszy bolszewik, który powstrzymuje żołnierza chcącego dobić rannego bagnetem, mówiąc: „Zostaw, przecież to jeszcze dziecko!” W kolejnym natarciu Polacy zdobywają Ciechanów i oswobodzony Bogumił zostaje przywieziony do szpitala. Stąd pisze list do rodziny:

Modlin 23 sierpnia 1920 r.
Kochani moi! W dniu 19 b. m. o godzinie 5 p.p. zostałem ranny pod Ciechanowewm w prawą nogę powyżej kolana i obecnie leżę w szpitalu w Modlinie w twierdzy. Zostałem tylko w koszuli i w czapce, a wszystko zrabowali mi bolszewicy. Prosiłbym bardzo, może by się ktoś wybrał do mnie jak najprędzej, gdyż mam kilka próśb, które mogę tylko ustnie powiedzieć. Co tam słychać w domu, czy wszyscy zdrowi? Jak kto przyjedzie to może mi przywiezie trochę pieniędzy, bo nie mam nawet za co kupić papieru, ten dostałem od siostry. W bitwie pod Warszawą w dniu 15 b.m. Gładysz zginął bez wieści, dotychczas z Kłobucka trzyma sie zdrowo tylko Makles. Zawiadomcie Gładysza, że syn zginął bez wieści 15 b.m. Może się wybierze Janka lub Zygmunt, przyjedźcie, zmiłujcie się. Wasz Bobek

Wymieniony w liście Mieczysław Gładysz nie zginął. Wrócił z wojny, podobnie jak pozostali, poranieni i kontuzjowani kłobuccy harcerze. W 1921 r. M. Gładysz wstępuje do VIII Batalionu Tarnogórskiego, biorąc udział w III Powstaniu Śląskim. Ukończył studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie karierę naukową zakończył jako profesor i kierownik Katedry Etnografii Słowian – zmarł w 1984 r. w Krakowie.

Bogumił Krupski po powrocie ze szpitala, lecząc się dalej w domu, kieruje nadal 1. KDH. 21 marca 1921 r. przekazuje ją Tadeuszowi Sobisiowi. Wraca do nauki w liceum Traugutta i do pracy w drużynie im. Stefana Czarnieckiego. Ze zdjęć i listów wynika, że przez pewien czas dowodzi tą drużyną, prowadzi z harcerzami ćwiczenia terenowe, jest instruktorem wraz ze znanym harcerzem częstochowskim, Eugeniuszem Czarnołęskim.

Jednak rana spod Ciechanowa odnawia się, dochodzi do amputacji nogi powyżej kolana. Pomimo złego stanu zdrowia Bogumił kontynuuje działalność harcerską, pełniąc funkcję sekretaeza Komendy Hufca w Częstochowie aż do śmierci w szpitalu w Kłobucku 12 października 1924 r. W manifestacyjnym podrzebie brały udział delegacje i poczty sztandarowe częstochowskich drużyn i licznie zgromadzone społeczeństwo, żegnając z bólem i żalem wzorowego harcerza, syna ziemi kłobuckiej.

10 kwietnia 1997 r. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem 85 – lecia Harcerstwa Ziemi Czętochowskiej.

FELIKS KRUPSKI (1912-1990) autor tekstu – Andrzej Brzózka

Urodził się w Kłobucku 28 maja 1912 roku jako syn Ludwika Krupskiego i Heleny Sokolnickiej. Był młodszym o 9 lat bratem Bogumiła. W 1926 r. Feliks, wzorem brata, wstępuje do ZHP i bierze aktywny udział w działalności kłobuckiej drużyny – 13. Zagłębiowskiej Drużyny Harcerskiej im. Tadeusza Kośiuszki. Wraz z kilkloma kłobuckimi harcerzami reprezentuje ją na II Narodowym Zlocie ZHP w Poznaniu w 1929 r.

Kończy Państwową Szkołę dla Leśniczych w Zagórzu w 1032 r. i podejmuje pracę w Nadleśnictwie Grodzisko, z siedzibą w Kłobucku.

W latach 1933 – 1935 odbywa służbę wojskową w 27. pułku piechoty w Częstochowie, w kompanii telegraficznej, a po powrocie z wojska wraca do pracy w leśnictwie. Dalej bierze udział w pracy harcerskiej, zostając w 1938 r. drużynowym 13 ZDH. W marcu 1939 r. mianowano go dowódcą pomocniczego oddziału harcerskiego współpracującego w zakresie służby patrolowej, sanitarnej i obrony przeciwlotniczej ze stacjonującym w Kłobucku baonem Obrony Narodowej.

Feliks Krupski zostaje zmobilizowany w sierpniu 1939 r. w ramach 7 Dywizji Piechoty i bierze udział w walkach pod Lelowem, Kielcami i Tomaszowem Lubelskim, gdzie zostaje dwukrotnie ranny. Leczony jest w szpitalach w Tomaszowie i Lubaczowie od 19 września do 14 października 1939 r., skąd niezupełnie wyleczony zostaje zabrany przez Niemców do jenieckiego obozu przejściowego w Jarosławiu.

Do tego momentu życiorysy obu braci są bardzo podobne: obaj wstępują do ZHP w wieku 14 lat, są zaangażowanymi i aktywnymi harcerzami, obaj kierują kłobucką drużyną, biorą udział w wojnach obronnych, są ranni i dostają się do niewoli. Oczywiście dzieje się to w różnych latach i wojnach, lecz na szczęście na tym kończy się podobieństwo ich życiorysów.

23 listopada 1939 r. Feliks ucieka z niewoli, przybywa do Czętochowy i nawiązuje kontakt z konspiracją harcersko-wojskową. Już po dwóch dniach składa przysięgę na ręce harcmistrza ppor. Eugeniusza Stasieckiego, późniejszego zastępcy komendanta Szarych Szeregów i zastępcy dowódcy harcerskiego batalionu „Zośka”. Feliks otrzymuje pseudonim „Szarski”, którym posługuje sie do końca okupacji. Zostaje skierowany do Kłobucka, gdzie w znanym sobie terenie organizuje placówkę Służby Zwycięstwa Polski. Wchodzi ona później w skład 11 kompanii 74 pp Armii Krajowej, a następnie placówki w Miedźnie i Kołaczkowicach.

Pierwszymi członkami SZP są starsi harcerze, leśnicy i żołnierze kampanii wrześniowej. Na pobojowiskach września zbierano broń, którą czyszczono, konserwowano i magazynowano, aby ją później przekazać oddziałom leśnym. Najwięcej broni zebrała placówka z Kołaczkowic na polu walk pod Mokrą (m.in. ręczny karabin maszynowy). Przechowywano ją w gajówce Jana Kuca we wsi Rybno. Prowadzono tam równieź nasłuch radiowy.

Przez granicę między Generalną Gubernią a Rzeszą, w której znalazł się Kłobuck, przeprowadzano zbiegłych z niewoli oficerów i żołnierzy, pomagano materialnie jeńcom pracującym w kopalni rudy żelaza w Pankach, dostarczając im paczki żywnościowe oraz pomagając niektórym z nich w ucieczce.

W połowie 1940 r. Feliks dowiaduje się, że jest podejrzewany przez Niemców o wrogą działalność i może zostać aresztowany. Przedostaje się na teren Generalnej Guberni, gdzie dzięki znajomym leśnikom zostaje zatrudniony w nadleśnictwie Gidle, z później w nadleśnictwie Kurzelów w powiecie włoszczowskim.

Zaczyna współpracę z oddziałami partyzanckimi w zakresie spraw związanych z wywiadem. Od 1 maja 1942 r. do wyzwolenia pełni funkcję łącznika między dowództwem okręgu a oddziałem leśnym AK „Marcina”, określonym później jako I batalion 74 pułku piechoty Armii Krajowej.O tych faktach zaświadczają w roku 1970 na piśmie byli dowódcy tego oddziału: kpt dr inż Florian Budniak (pseudonim „Andrzej”) i mjr mgr inż. Mieczysław Tarchalski (pseudonim „Marcin”), dodając, iż „Feliks Krupski w okresie konspiracji wykazał się jako dobry patriota i żołnierz”.

Po wyzwoleniu Feliks pracuje w powiecie lublinieckim, pełniąc różne funkcje w leśnictwie (leśniczy, nadleśniczy, kierownik zespołu składnic itp.)

Za działalność w okresie wojny został odznaczony medalami: „Za Udział w Wojnie Obronnej 1939”, „Zasłużonym na Polu Chwały”, „Zwycięstwa i Wolności 1945”, a także „Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski”.

Zmarł 29 maja 1990 roku w Lublińcu i tam został pochowany.

Źródła: Zygmunt Łęski „ZHP w Częstochowie i Kłobucku” oraz archiwum rodzinne